stationsgebouw II Tilburg

Omdat er slechts een smalle strook langs de Spoorlaan beschikbaar was, ontwierp Van der Gaast een station dat zover mogelijk tegen de spoorbaan werd aangezet en gedeeltelijk ook onder de perrons werd geschoven. Zo ontstond er zelfs ruimte voor een voorrijstrook. Om het geheel toch een monumentale aanblik te geven, werden alle kaarten gezet op de overkapping. De golvende kap spreidt zich als een langgerekte paraplu uit over de perrons, het ontvangstgebouw en de voorrijstrook, waardoor ook de straat bij het station wordt betrokken. Alles-onder-n-dak is hier het uitgangspunt. Niet eerder en ook niet later is dit idee zo volledig tot zijn recht gekomen als bij het Tilburgse station.

De grote overkapping zorgt niet alleen voor beschutting, maar is tegelijkertijd een architectonisch middel om stad en spoor met elkaar te verbinden. Is de kap in Almelo strak, sober en zwaar van constructie, in Tilburg is hij speels, levendig, licht en lijkt hij te zweven. Het ontvangstgebouw bestaat uit een verzameling van min of meer losstaande elementen, van waaruit doorzicht van en naar de perrons mogelijk is. Dit geeft een indruk van ruimte en openheid, een indruk die nog versterkt wordt door de transparante uitvoering in staal en glas. Het ontvangstgebouw is opgetrokken binnen een frame van H-balken. Aan de voor- en achterzijde staat om de twee meter een H-balk die boven het gebouw uitsteekt. Twee tegenover elkaar geplaatste H-balken worden met elkaar in een rechte hoek verbonden door een horizontale H-balk. Deze balken zijn diep donkerblauw geschilderd, wat het gebouw een markant uiterlijk geeft. Centraal onder de overkapping ligt een entreehal van twee verdiepingen hoog, de belangrijkste en grootste ruimte van het complex. Van alle kanten is de hal duidelijk zichtbaar en via drie dubbele deuren aan de voor- en zijkanten toegankelijk. Aan weerszijden van de in- en uitgangsdeuren zijn negen kleurrijke glasmozaeken van de hand van Piet Buys aangebracht. Hierop wordt een indruk gegeven van het jachtige komen en gaan in een modern station. De figuren spoeden zich in evenwijdige diagonalen naar de loketten en perrons of in omgekeerde richting naar taxi, bus of fiets. Deze glasmozaeken passen uitstekend bij het transparante materiaalgebruik van het station. In de hal hing een aantal, nu verdwenen, monumentale lichtkronen. Tegen de achterwand bevonden zich de loketten voor de kaartverkoop en aan de rechter zijkant de snelgoedafdeling en het bagagedepot. Links is de doorgang naar de perrons. De perrons zijn te bereiken via trappen en roltrappen. Het was voor het eerst dat roltrappen van meet af aan werden ingebouwd in een stationsgebouw. Ook het gebruik van pictogrammen was iets nieuws. De wand achter het eerste perron wordt gevormd door dienstgebouwen aan de linkerkant en een wachtruimte met restauratie aan de rechterkant. In het midden is een transparante wand waardoor men kan neerkijken in de hal, de Spoorlaan en de Stationsstraat; ruimtewerking en openheid zijn daardoor maximaal. Vanaf de straat ziet men de perrons en de treinen; stad en spoor worden ook hier op elkaar betrokken. Op het tweede perron staan twee perrongebouwen. Het ene heeft in het midden een wachtruimte en overdekt aan weerszijden de trap en de roltrap. Het andere bestaat uit een wachtruimte en een kleine bergruimte. Deze perrongebouwen zijn eveneens opgetrokken binnen een frame van H-balken. Bij het ontwerp van de overkapping ging Van der Gaast uit van een zo gering mogelijk aantal steunpunten. De flexibiliteit in het gebruik van de daaronder gelegen ruimten en het effect van het zwevende dak konden dan optimaal zijn. Hij ontwierp een samenstel van steunpunten en hypparschalen. Tien steunpunten zijn verdeeld over drie rijen in de lengterichting van het spoor: vier van beton in het midden en drie van staal aan weerszijden. De vier betonnen steunpunten staan op het eerste perron. De onderlinge afstanden bedragen 50,4 meter. De overkapping bestaat uit twaalf hypparschalen met een totaal grondvlak van circa 46 bij 147 meter. Het grondvlak van elke hypparschaal is 21 bij 21 meter. Het hoogteverschil tussen de hoekpunten is 5,25 meter. Ze zijn gerangschikt in twee rijen van zes, evenwijdig aan de lengteas van het station. De schalen zijn zowel in langs- als in dwarsrichting van elkaar gescheiden door glasstroken van circa 4,20 meter breed. De lage punten van de randbalken van de schalen zijn in de middenstrook opgelegd op de vier betonnen funderingsblokken. De randbalken aan de voor- en achterzijde van het station zijn in de lage punten opgehangen met behulp van stalen kabels aan de koppen van zes schuin geplaatste dunne stalen pendels, die zelf weer met stalen kabels zijn afgespannen naar de randbalken boven de betonnen steunpunten in het midden van de kap. De dubbele reeks hypparschalen hangt hoog boven de spoorbaan. Vandaar dat extra proefnemingen in het Nationaal Lucht- en Ruimtevaart Laboratorium noodzakelijk waren om de constructie te testen. De uitvoering van de kap in hout door de firma NEMAHO, die ook de hypparschalen van het ontvangstgebouw in Schiedam had geconstrueerd, kon niet doorgaan, omdat de kosten te zeer zouden oplopen. Er moest daarom in staal worden gebouwd. Het was voor het eerst dat een hypparschaal in staal werd geconstrueerd. Voor dit nieuwe procd benaderde Van der Gaast de firma De Vries Robb, die ook de perronkap in Schiedam had uitgevoerd. De zorgvuldige voorbereiding door de afdeling Staalbouw van de NS, die de leiding had van de werkzaamheden, en de grote aandacht voor het project van de firma De Vries Robb hebben ertoe geleid dat de onderneming tot een goed einde kwam. Aan de oostkant is onder het station een fietsenstalling gebouwd. Beneden bij de fietsenstalling staat een brede koker, waarin een wenteltrap is opgenomen die naar het eerste perron leidt. Het stationscomplex wordt aan de oostkant afgesloten door een klokkentoren in de vorm van een wasknijper, die, zoals bij veel andere stations, ook dienst doet als schoorsteen. In de toren hangt een klokkenspel. Naast de toren is een parkeerterrein van tweehonderd meter lengte aangelegd, gedeeltelijk onder het zogenaamde post- en rijwielperron. Aan de westkant ligt een klein voorplein met enkele winkels, die eveneens zijn ingebouwd onder het perron. Het restaurant ligt ook aan deze zijde, haaks op het station op de hoogte van het perron. Het is vanaf het perron te bereiken en ook vanaf de straatzijde, via een trap. De passage van het spoorwegstation naar het autobusstation loopt onder het restaurant door. Het station werd in 1965 officieel geopend. In 1991 heeft de kap een opknapbeurt ondergaan. In overleg met Van der Gaast zijn de kleuren neutraal gehouden: zwart op de dakdekking, roomwit op het staal. Bij de gebouwen onder de kap zijn enkele blauwe en rode accenten aangebracht. In 2002 is het ontvangstgebouw gedeeltelijk verbouwd. De rechter onderkant van gele verblendsteen is opengemaakt. Er zijn grote vensters in geplaatst. Deze verandering doet recht aan het gebouw, omdat dit bijdraagt tot de openheid. In de ruimte die is ontstaan en die gedeeltelijk onder het perron ligt, komen winkels. Het ontvangstgebouw is na deze verbouwing geel en blauw geschilderd. In de hal is het plaatskaartenkantoor verdrongen van de achterwand naar de rechter zijkant, het aantal loketten is drastisch verminderd. Op de plaats van het plaatskaartenkantoor zijn nu de commercile ruimten ingericht die in de loop der jaren in de hal waren geplaatst. De oorspronkelijke opzet van een open en transparante entreehal, is hiermee hersteld.

adres:

Spoorlaan 35 5038CB Tilburg

Klik hier voor een kaartje

1960	1960	1960	1963	1963	1963	1964
1964	1964	1964	1964	1964	1964	1964
1964	1964	1965	1965	1965	1965	1965
1965	1965	1965	1965	1965	1965	1965
1965	1965	1965	1965	1970	1970	1970
1970	1970	1970	1970	1970	1972	1972
1975	1978	1988	1998	2000	2000	2000
2000	2000	2000	2004	2006	2006	2006
2007	2009	2009	2009	2009	2009	2010
2010	2010	2010	2010	2010	2010	2012
2012	2012	2012	2012	2012	2012	2012
2012	2012	2012	2012	2012	2012	2012
2012	2012	2012	2012	2012	2012	2012
2012	2012	2014	2014	2014	2014	2014
2014	2014	2014

terug naar station Tilburg