Geavanceerd
mobiel
spoorkaart
spoorlijnen
tijdlijn
typen stations
reisplanner
nieuws
bronnen
links
literatuur
FAQ
contact
gastenboek
inloggen
overig
© disclaimer
architect: K. van der Gaast - stationsweb

K. van der Gaast

(1923 - 1993)

Ir. Koen van der Gaast (1923, Utrecht) studeerde in 1941 en van 1945 tot1949 Bouwkunde aan de Technische Hogeschool te Delft. Hij volgde daar onder andere lessen bij de bekende, conservatieve hoogleraar Grandpré-Moliere. In deze jaren is er een duidelijk schisma ontstaan te Delft tussen behoudende architectuur opvattingen van Grandpré-Moliere en de meer progressieve ideeën van de hoogleraren Van Eesteren en Van den Broek. Van der Gaast koos voor de moderne vleugel en studeerde af bij de functionalist Van den Broek. In 1950 kwam Van der Gaast trad in dienst bij het architectenbureau van P. J. Koster te Zeist, maar in die tijd werkte hij ook al als medewerkend architect bij Schelling en Van Ravesteyn op het architectenbureau van NS ('Afdeling Gebouwen') te Utrecht. De rol die Van der Gaast in deze jaren bij NS speelde, was er vooral een van 'neutrale derde partij' temidden van de vaak ruziënde Schelling en Van Ravesteyn. In 1953 nam Van der Gaast de leiding over van het architectenbureau van NS. Schelling ging toen met pensioen en Van Ravesteyn hield zich tot 1959, wat betreft NS, alleen nog bezig met de stations te Rotterdam. Het eerste grote station dat Van der Gaast realiseerde, was het nieuwe gebouw te Eindhoven (1956), waarvan de overkapping en het perrongedeelte al in 1954 was gereedgekomen. Met dit station trok hij al meteen veel aandacht. De invloed van Van Ravesteyn is in dit gebouw duidelijk te merken (ronde ramen, 'venster op de stad'). Gaande de jaren vijftig ontwikkelde Van der Gaast een volstrekt eigen visie op stationsbouw, waarbij een grote nadruk kwam te liggen op de stationskap als allesoverkoepelend gegeven. Collega Douma noemt Van der Gaast "de architect die de stationsfaçade ophief". Van der Gaast ontwikkelde het station verder als een efficiënt doorgangshuis, maar trachtte het ook zo gebruiksvriendelijk mogelijk te maken voor het personeel. "Van der Gaast was (...) de eerste die inspraak duldde. (...) Hij luisterde en een week later vond je dat terug op de tekening. Schelling zei gewoon: "Da's koek," als hij het er niet mee eens was, en Van Ravesteyn vloekte je de kamer uit." Verder onderhield Van der Gaast ook veel contact met constructeurs, die hij vanaf het beginstadium van het ontwerp raadpleegde, "opdat het ontwerp en de constructieve opzet in elkaar opgaan". Stations als Amsterdam Sloter-dijk, Schiedam-Rotterdam West en Tilburg mogen we onder andere hier het resultaat van noemen. Een belangrijke inspiratiebron voor Van der Gaast is vermoedelijk de wereldtentoonstelling van 1958 in Brussel geweest, waar diverse grote paviljoens in lichte, nieuwe constructietechnieken waren gebouwd.

In de jaren zestig en zeventig hield Van der Gaast zich veel bezig met planologische aspecten van de stationsbouw, voornamelijk in het kader van de grote projecten Utrecht CS en Den Haag CS. Later bouwde Van der Gaast nog een groot station te Schiphol. Na 1980 namen zijn werkzaamheden bij NS, mede om gezondheidsredenen, geleidelijk af. In deze periode hield hij zich nog bezig met onder andere nieuwe stations voor Harderwijk, Goes, Maassluis en Voorburg. In 1987 beëindigde Van der Gaast zijn carrière als architect bij NS.

Naast het architectschap vervulde hij nog een aantal commissietaken, al dan niet bij NS. Zo was Van der Gaast rond 1970 onder andere voorzitter van een "interdienstelijke werkgroep" van NS die zich bezighield met de ontwikkeling van een nieuwe huisstijl en voorzitter van de designcommissie van de UIC (Union Internationale des Chemins de Fer), waarin naar internationale samenwerking werd gestreefd wat betreft de visuele presentatie van het openbaar vervoer. Als 'rijksgecommitteerde' trad Van der Gaast vanaf 1960 op voor de HTS-bouwkunde Utrecht en de Academies voor Bouwkunst te Arnhem en Tilburg. Vanaf 1957 was hij lid van de Schoonheidscommissie Utrecht en van 1962 tot 1988 zelfs voorzitter daarvan. Van der Gaast was voorts bestuurslid van het Bartholomeus Gasthuis (verzorgingstehuis) te Utrecht, waarvoor hij vanaf 1960 ook een aantal verbouwingen coördineerde. Behoudens zijn werkzaamheden in 1950 bij Koster te Zeist en een woonhuis voor zijn broer te Lunteren waren dit de enige 'buitenspoorse' ontwerpactiviteiten. Hij was gedurende jaren voorzitter van het Genootschap Kunstliefde te Utrecht. Van der Gaast overleed in februari 1993.

Bron: Lansink, Victor M. Spoorwegstations in Nederland 1955 - 1980 - Variatie in Standaardisatie.
zie lansink.tomaatnet.nl

Ontworpen stations door K. van der Gaast

1952 Hilversum Sportpark stationsgebouw Gesloopt in 1981
Rheden stationsgebouw Gesloopt in 2007
Haarlem Entreegebouw noordzijde Nog aanwezig
1953 Arnhem Velperpoort stationsgebouw I Nog aanwezig
1954 Hilversum oostzijde Gesloopt in 2007
1955 Zwaagwesteinde stationsgebouw Gesloopt in 2003
1956 Amsterdam Sloterdijk station Zuid Gesloopt in 1985
Eindhoven stationsgebouw III Nog aanwezig
Vlaardingen Oost stationsgebouw II Nog aanwezig
1957 Driehuis stationsgebouw Gesloopt in 1998
Oldenzaal stationsgebouw II Nog aanwezig
Middelburg perronoverkapping tweede perron Nog aanwezig
Hoorn perronoverkapping tweede perron Nog aanwezig
1958 Santpoort Noord stationsgebouw Nog aanwezig
Hardinxveld- Giessendam stationsgebouw Nog aanwezig
Heemstede- Aerdenhout stationsgebouw II Nog aanwezig
Venlo stationsgebouw II Nog aanwezig
1961 Leiden Lammenschans stationsgebouw Nog aanwezig
1962 Almelo stationsgebouw III Nog aanwezig
Zevenaar stationsgebouw II Nog aanwezig
Driebergen- Zeist stationsgebouw II Nog aanwezig
1963 Schiedam Centrum stationsgebouw III Gesloopt in 1998
1965 Tilburg stationsgebouw II Nog aanwezig
1972 Den Haag Centraal stationsgebouw Nog aanwezig
1974 Utrecht Centraal stationsgebouw III Nog aanwezig
Leiden Centraal perronoverkapping Nog aanwezig
1978 Schiphol Airport stationsgebouw I Gesloopt in 1993
1980 Maassluis stationsgebouw II Nog aanwezig
1981 Amsterdam RAI stationsgebouw I Gesloopt in 1991
1982 Goes stationsgebouw II Nog aanwezig
Hoorn stalen voetgangersbrug Nog aanwezig
1983 Harderwijk stationsgebouw II Nog aanwezig
1984 Zaltbommel stationsgebouw II Nog aanwezig
1988 Voorburg stationsgebouw II Nog aanwezig